Trapusa và Bahalika

Trapusa (còn viết là Tapussa, Tapassu) và Bahalika (còn viết là Bhallika, Bhalluka, Bhalliya) là 2 thương nhân được các kinh điển Phật giáo nguyên thủy ghi nhận là 2 đệ tử đầu tiên của Đức Phật. Những ghi chép đầu tiên về Trapusa và Bahalika xuất hiện trong phần Vinaya của bộ Tripiṭaka, ghi nhận họ là những người đầu tiên cúng dường vật thực cho Phật sau khi Ngài giác ngộ, là người đầu tiên được nghe Phật thuyết giảng (bấy giờ Tăng già vẫn chưa thành lập), và những người đầu tiên trở thành đệ tử của Đức Phật.[1] Theo Huyền Trang, Phật giáo được truyền đến Trung Á ban đầu từ Balkh chính là nhờ công của Trapusa và Bahalika.[2]Theo Chú giải Theragāthā, thì Trapusa và Bahalika là hai anh em, con của người trưởng đoàn xe tải ở Pokkharavatī. Về sau hai ông viếng Đức Phật tại Rājagaha (Vương Xá) và được Ngài thuyết pháp; Trapusa đắc quả Dự lưu, trong khi Bahalika xin gia nhập Tăng đoàn và đắc quả A-la-hán. Thời gian sống của Trapusa và Bahalika theo ghi chép của kinh điển Phật giáo đối chiếu ước tính vào khoảng từ 563 đến 483 TCN,[3]. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu ngày nay, thời điểm qua đời của họ được cho rằng vào khoảng từ 486 đến 483 TCN hoặc từ 411 đến 400 TCN.[4]